دانلود پایان نامه رشته مديريت

ارزیابی عملکرد و کارایی و بررسی مدلها و چگونگی اندازه گیری آنها

هدف از این ارزیابی عملکرد و کارایی و بررسی مدلها و چگونگی اندازه گیری آنها بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

-  مدل های ارزیابی عملکرد
برای ارزیابی عملکرد یک سازمان یا صنعت از تکنیک های تحلیلی استفاده می شود. تکنیک های تحلیلی جهت ساده سازی و کاهش داده ها به منظور قابل فهم بودن وضعیت بکار گرفته می شوند. به طور کلی در این نوع ارزیابی ها، تکنیک ها به دو روش سنتی و نوین تقسیم می شوند. در تکنیک های سنتی می توانیم از تحلیل نسبت ها، تحلیل روند، تحلیل صورت های مالی مقایسه ای و تحلیل صورت های مالی عمودی استفاده می کنیم. تکنیک های نوین خود به دو دسته پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم می شوند. تکنیک های سنتی تحت عنوان مدل های مالی ارزیابی عملکرد نیز نامیده می شوند. در این تکنیک ها بیشتر نگاه ها معطوف به عملکرد مالی شرکت ها است که غالبا مبتنی بر صورت های مالی است(کاشانی،1392). صورت های مالی اساسی عبارتند از : صورت های سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان های وجوه نقد. تجزیه و تحلیل این سه صورت و همزمان با آن تجزیه و تحلیل نسبت های مالی مربوط را «تجزیه و تحلیل صورت های مالی» می نامند.

 این نوع تجزیه و تحلیل ها باعث می شود مدیران شرکت ها، صاحبان سرمایه، بستانکاران و سرمایه گذاران بتوانند از وضع مالی حال و آینده شرکت های سهامی مورد نظر خود آماده شوند ودرباره آن قضاوت کنند. در سایه همین تجزیه و تحلیل صورت های مالی است که عده ای به عملکرد های آینده برخی شرکت های سهامی دل می بندند(نوو،1989،28). تجزیه و تحلیل صورت های مالی به دو روش عمده انجام می گیرد. روش اول، تجزیه و تحلیل مقایسه ای که در آن وضع مالی شرکت در یک زمان مشخص ارزیابی و عملکرد آن با عملکرد شرکت رقیب مقایسه می شود. این دو روش مکمل هم هستند. تحلیل گران برای شناخت نقاط قوت و ضعف شرکت از نسبت ها به عنوان یک ابزار متداول استفاده می کنند. نسبت های نقدینگی قدرت شرکت را در پرداخت بدهی های جاری تعیین می کنند. نسبت های فعالیت و یا کارایی درجه کارایی شرکت را از نظر استفاده مؤثر ار منابع تعیین می کنند. نسبت های بدهی یا اهرمی میزان وجوهی را که شرکت از راه گرفتن وام تأمین کرده است را نشان می دهد. نسبت های سود آوری توانایی شرکت در به دست آوردن سود را نشان می دهد(نوو،1989،39).

همانطور که اشاره شد پس از ایرادات وارده به مدل های سنتی بسیاری از شرکت ها طی دهه های 1980 و 1990 کیفیت را به عنوان نقطه اتکای مرکزی خود جهت مدیریت عملکرد انتخاب کردند که پیامد آن ایجاد طبقه ای دیگر از مدل های ارزیابی عملکرد به نام مدل های تعالی سازمان شد(آذر و صفری،1383). مدل هایی همچون مدل جایزه تعالی EFQM، مدل الگوی جایزه کیفیت مالکوم بالدریج  (MBNQA) و مدل دمینگ ؛ که مبتنی بر نه معیار است که این نه معیارها منعکس کننده فعالیت های مطلوب مدیریت هستند. از این نه معیار پنج معیار شامل مواردی است که سازمان توانایی دستکاری و کنترل آن ها را دارد(توانمندسازها) و چهار معیار دیگر بیانگر مواردی است که سازمان می تواند به آن ها دست یابد(نتایج).

مقایسه سیستم های ارزیابی عملکرد
ریشه اصلی و نقطه آغاز سیر تحول و تکامل ارزیابی عملکرد سازمان به شیوه ی علمی و مدرن به شهر  و نیز در قرن پانزدهم برمی گردد. هنگامی که اصول حسابداری با ابداع شیوه ثبت دو طرفه دفاتر متحول شد. از آن زمان تا قرن نوزدهم اصول شناسایی شود و کنترل جریان وجوه نقد بر ارزیابی عملکرد سازمان ها حاکم بود. تا این که دورانت  مؤسس شرکت جنرال موتور چنین بیان داشت که نباید سود را حاصل عملیات حسابداری دانست بلکه در حقیقت سود نتیجه جریانی از هزینه است که در طول زنجیره ارزش ایجاد شده است. دراکر  (1995) این موضوع را سرآغاز توسعه دیدگاه های ارزیابی عملکرد می داند. مدل های ارزیابی عملکرد ریشه در حسابداری داشتند، از این رو مفاهیم سنتی ارزیابی عملکرد توسط صاحبنظران علم حسابداری به چالش کشیده شد و نقاط ضعف و نارسایی های سیستم ارزیابی عملکرد سنتی نمود پیدا کرد. گلدرات  و فیزیکدانی به نام کاکس  (1984) از سیستم های منطقی فیزیکی اندازه گیری استفاده کرده و تغییراتی را در مفاهیم مورد استفاده در سیستم های حسابداری صنعتی ایجاد کردند. 

جانسون  و کاپلان  (1987) نیز معتقد بودند که این سیستم ها تنها بر افق های زمانی کوتاه مدت تمرکز دارند. در سال 1987 کوپر  و کاپلان پس از انتقاداتی که بر رویکردهای سنتی حسابداری مدیریت و صنعتی وارد کردند سیستم هزینه یابی  بر مبنای فعالیت را معرفی کردند. ماسکل (1989) معتقد بود یکی از نقاط قوت این رویکرد انعطاف پذیری، پیچیدگی و بهبود مستمر است و این مفاهیم همان موضوعات مهمی هستند که در محتوای مهندسی مجدد  کسب و کار و سایر مباحث تغییر سازمانی وجود دارد (سیستم های اندازه گیری عملکرد بر مبنای زمان). ماسکل(1991) سیستم های ارزیابی عملکرد سنتی را باعث عدم تسری مؤثر استراتژی ها و اولویت های سازمانی می دانستند. سپس ماسکل (1991) هزینه یابی چرخه عمر را مطرح کرد و معتقد بود که حسابداران هنگامی می توانند مفهوم واقعی هزینه را درک کنند که چرخه عمر محصول را به دقت مورد بررسی قرار دهند(کاشانی،1392). ریچارد (1995) عدم انعطاف پذیری این سیستم ها را در برابر تغییرات محیطی را از نارسایی های این سیستم می دانستند(محمدی زنجیرانی،1386) به طور کلی می توان تقاط ضعف ارزیابی عملکرد سنتی را که صرفا شاخص های مالی متکی بودند را این گونه تشریح کرد (Tangen,2004).

1- شاخص های مالی سعی دارند عملکرد سازمان ها را به پول تبدیل کنند. این در حالی است که بسیاری از موقعیت های سازمان به سادگی در کمیت پول جای نمی گیرد.
2- شاخص های مالی تأخیری هستند.
3- شاخص های مالی دارای قالب مشخص و استانداردی بوده و به صورت سنتی غیرقابل تغییر هستند، یعنی ویژگی ها و اولویت های متفاوت و منحصر بفرد هر سازمان در آن ها مورد توجه قرار نمی گیرند.
4- سنجه های مالی ممکن است با استراتژی سازمان ارتباط پیدا نکنند و یا با اهداف استراتژیک سازمان در تضاد باشند.
5- معیارهای سنتی موجب فشار آوردن به مدیران و توجه به نتایج کوتاه مدت شده است.
6- شاخص های مالی برای تشخیص هزینه های کیفی؛ شکل دقیق ناکارا هستند.

این در حالی که مدیریت مدرن امروزی ارزیابی عملکرد چیزی فراتر از محاسبات عددی است. در ادامه سیستم های ارزیابی عملکرد مبتنی بر زمان به وجود آمدند که هدف آن ها کاهش کل زمان و کاهش یا حذف فعالیت های بدون ارزش افزوده بود. از طرف دیگر در سیستم های ارزیابی عملکرد اجرای صحیح اهداف استراتژیک موجود مکانیسم بازخور احساس می شد از این رو بسیاری از شرکت ها طی دهه های 1980 و 1990 کیفیت را به عنوان نقطه اتکای مرکزی خود جهت مدیریت عملکرد انتخاب کردند که در این رابطه ظهور ISO 9000-2001 ، جوایز اصلی کیفیت مانند مدل تعالی کیفیت اروپایی ، کارت امتیازی متوازن  جهت ارزیابی عملکرد تدوین شدند که در این مدل ها ارزیابی یک بنگاه فراتر از یک منظر و معیار خاص تلقی می شد؛ اما کیفیت نیز به تنهایی کافی نبود، و لذا برنامه های کیفیت نیز رو به جایگزینی گذاشتند؛ و پس از آن سیستم های چند معیاره ارائه شدند(محمد زنجیرانی،1386).

نیلی (2003) مسیر تحول سیستم های ارزیابی عملکرد را در قالب سه نسل بیان کرد. اولین نسل مبتنی بر شاخص های مالی است. مشخصه ایستایی اولین نسل نگرش به سیستم های ارزیابی عملکرد سبب مشکلات اضافه تری در خصوص ادغام و اتصال آن ها به فرایند های تجاری شدو در ترسیم ارتباط بین جنبه های گوناگون عملکرد کافی به نظر نرسیدند. دومین نسل فکری از سیستم های ارزیابی عملکرد موضوع فوق را از طریق بکار گیری استراتژی ها تعقیب کردند. نسل سوم نیز با نگرش هایی همچون سازمان استراتژی محور، کنترل عملکرد و سازمان مبتنی بر دانش  در ارتباط هستند(کاشانی،1392)

فهرست مطالب
مقدمه    3
2-2-عملکرد    3
3-2-  ارزیابی عملکرد    4
1-3-2- اهداف اصلی و کلی ارزیابی عملکرد    4
2-3-2-  مقایسه سیستم های ارزیابی عملکرد    6
3-3-2-  مدل های ارزیابی عملکرد    8
4-2- کارایی    12
1-4-2- روش های اندازه گیری کارایی فنی    13
5-2- انواع بازده نسبت به مقیاس    13
6-2-  تحلیل پوششی داده ها    14
1-6-2-  مدل های کلاسیک تحلیل پوششی داده ها    15
1-1-6-2- مدل CCR    15
2-1-6-2- مدل BCC    17
3-1-6-2- رابطه تعداد ورودی ها و خروجی ها با تعداد DMU    20
4-1-6-2- ویژگی های مدل تحلیل پوششی داده ها    20
5-1-6-2- اشکالات مدل DEAکلاسیک    21
7-2- رتبه بندی واحدهای تصمیم گیری    22
1-7-2-  روش شاخص کمینه حداکثر زیان(پشیمانی)    25
8-2- تئوری منطق فازی    28
9-2- اعداد فازی    29
1-9-2- متغیرهای کلامی    30
2-9-2- عملیات ریاضی بر روی اعداد فازی    33
3-9-2- تبدیل فازی به کلاسیک    35
1-3-9-2- روش های تبدیل فازی به قطعی    36
1-1-3-9-2- روش برش α    36
3-1-3-9-2- روش مرکز ثقل    37
4-1-3-9-2- روش میانگین موزون    38
5-1-3-9-2- روش درجه عضویت حداکثر-میانگین    39
10-2-  پیشینه تحقیق    40
11-2- جمع بندی    49

منابع